Vesti

Narodno pozorište u Beogradu, u znak sećanja i poštovanja na slavnu srpsku i jugoslovensku glumicu Miru Stupicu, organizovalo je 3. oktobra na Velikoj sceni prigodnu svečanost pod nazivom "Sećanje na Miru Stupicu - glumicu veka".
Nakon što je pročitao delove iz veoma bogate biografije slavne glumice, v.d. upravnika Narodnog pozorišta u Beogradu Dejan Savić je, obraćajući se prisutnima, među kojima su bili članovi porodice, kao i mnoge Mirine kolege, prijatelji i poštovaoci, ocenio da jedna karijera, kakvu je ona imala, a o kojoj svi umetnici sanjaju i koja prevazilazi naše prostore, "ne može da stane u jedan govor".
- Mnogi detalji iz predivnih kreacija Mire Stupice biće prikazani večeras, ali ni oni neće moći da dočaraju njen značaj za scene širom bivše Jugoslavije. Mira je bila i ostala nezaobilazni kamen temeljac Narodnog pozorišta, drugih pozorišta u kojima je radila i naše dramske umetnosti i kulture, uopšte - rekao je Savić.
On se posebno zahvalio kolegama iz nekoliko pozorišta (JDP, Atelje 212, Narodno pozorište Niš, Šabačko pozorište... ) koji su pomogli u realizaciji programa, kao i Jagošu Markoviću i Balši Đogu koji su, kako je istakao, „nedeljama, iz čiste ljubavi, radili da bi osmislili ovaj program“.
Mira Banjac je istakla da su njene reči „male za ovaj veliki i tužni trenutak, ali trag, koji je Mira Stupica ostavila u meni, je veliki i trajao je decenijama“.
- U mojim uspomenama je velika i ne usuđujem se da je analiziram kao glumicu. Bila je iskonski mudra, britkog duha i neverovatnog šarma. Sećam se da sam je jedne godine, davno, gledala u „Talentima i obožavaocima“. Taj njen glas i ta orkestaracija emocije, potpuno su me opčinili. Ja nikada više, ni kod koga nisam prepoznala takav glas. On je, decenijama, bio pohranjen u mojim emocijama – istakla je priznata umetnica i dodala da je imala sreću da bude njen dobar prijatelj.
Upravnica Hrvatskog narodnog kazališta iz Zagreba Dubravka Vrgoč, koja je bila sprečena da dođe u Beograd, poslala je pismo u kojem je navela da je Mira tokom trogodišnjeg angažmana u tom pozorištu ostvarila neke od svojih najznačajnijih uloga kojima je „obilježila novu epohu u povijesti hrvatskoga kazališta“.
– U samo nekoliko sezona ostvarila je opus kojim je promovirala na ovim prostorima jedan drukčiji, moderan pristup glumi, čuvajući svježinu i neposrednost kojima je osvajala gledatelje. Njezine uloge Ivane u Šoovoj “Svetoj Ivani”, Kolombe u Anujevoj “Kolombi”, te Gruše u Brehtovom “Kavkaskom krugu kredom, svjetionici su vremena koje je krasio kolektivni zanos, a ona mu je, svojim talentom, bila simbol - navela je, između ostalog, gospođa Vrgoč u pismu koje je pročitala dramska umetnica Branka Petrić.
Ambasador Crne Gore u Srbiji i pozorišni reditelj Branislav Žaga Mićunović istakao je da danas, sa izvesne distance, pijedestal na kojem je rođena, Mira je čuvala, pre svega, “ispravnom kičmom, životnim principima, daleko od svakog licemerja, od zavisti prosečnih I malodušnosti kompromisera”.
– Bila je istinska diva, samosvesna, slavna i jednistvena u jednostavnosti – podsetio je Mićunović.
O slavnoj umetnici, sa puno pijeteta, govorili su i upravnica Jugoslovenskog dramskog pozorište Tamara Vučković, nekadašnji direktor Jugoslovenske kinoteke Radoslav Rale Zelenović, glumci Miki Manojlović, Renata Ulmanski i Dragan Mićanović koja se od Mire oprostio pesmom Vladislava Petkovića Disa „Možda spava“.
Reditelj Jagoš Marković je predložio da "od večeras Teatar "Bojan Stupica" nosi ime "Bojan i Mira Stupica", što su prisutni pozdravili gromoglasnim aplauzom.
U okviru programa, prikazani su i inserti iz pozorišnih predstava, filmova i televizijskih serija koji su podsetili na neke od njenih antologijskih uloga.
Veče je završeno Mirinom omiljenom kompozicijom “Stara Srbija” koju je na fruli izveo priznati srpski muzičar Bora Dugić.
Pre početka programa, u foajeu Velike scene, prisutni su mogli da pogledaju deo postavke "Mira Stupica glumica veka", autorke Ksenije Šukuljević Marković, kojim je Narodno pozorište obeležilo 90. rođendan legendarne glumice.
Mira Stupica je bila članica Drame Narodnog pozorišta u Beogradu od 1941. do 1943, potom 1947. godine, a poslednji angažman zajedno sa Bojanom Stupicom, potpisala je 1. septembra 1959. u vreme upravnika Milana Bogdanovića.
Prva uloga u Narodnom pozorištu bila je Druga devojka u predstavi „Đido“ Janka Veselinovića – Dragomira Brzaka koja je u režiji Dušana Radenkovića premijerno izvedena 20. decembra 1941. godine.
Poslednja rola koju je ostvarila u Nacionalnom teatru bila je Stana u predstavi "Stanoje Glavaš" Đure Jakšića, koja je premijerno izvedena 3. oktobra 1979. godine u režiji Gradimira Mirkovića.
Mira Stupica je preminula 19. avgusta u Beogradu, u 93. godini, a ispraćaj za kremaciju održan je četiri dana kasnije na Novom groblju u Beogradu.
M.B.

Više fotografija možete pogledati OVDE

Biografija:

Mira Stupica - glumica velikog talenta i širokog stvaralačkog raspona, koja je obeležila celo razdoblje pozorišnog života u Jugoslaviji posle Drugog svetskog rata, rođena je 17. avgusta 1923. godine u Gnjilanu, prvom mestu službovanja njenih roditelja, prosvetnih radnika Danice i Radomira Todorovića.
U profesiji se našla već sa sedamnaest godina, kao učenica Državne trgovačke akademije, na poziv Viktora Starčića, stupila je na scenu Studija umetničkog pozorišta. Prve izgovorene reči na pozornici Kolarčevog univerziteta, kako je zapisao Feliks Pašić, bile su :"Za život!" Upravo one, postaće njeno životno geslo:
- Temperament je dobro pogonsko gorivo. Jedan "mercedes" ide mnogo temperamentnije od "fiće". Ja sam bila "mercedes", na pozornici nikad nisam bila "fića". Naravno, on može da bude samo sluga onome šta radiš, ne sme da gospodari tekstom i kreacijom - objašnjavala je Stupica.
Uspeh mlade i lepe glumice ostvaren u Umetničkom pozorištu nije ostao neprimećen. Uprava Narodnog pozorišta u Beogradu poželela je Miru Todorović u svom ansamblu i njen angažman počeo je u avgustu 1941. godine.
Već u decembru pojavila se prvi put na sceni u komadu "Đido" i maloj ulozi - Druge devojke. Usledile su i neke nove, pa je do kraja angažmana (jesen 1943. godine) odigrala desetak manjih i većih rola, uglavnom u komedijama. Posebno je bila zapažena kao Ruška u "Zoni Zamfirovoj", Milka u "Podvali", Katica u "Kir Janji" i Dorina u Molijerovom "Tartifu".
Ipak, Mira Todorović posle dve sezone napušta Beograd i teatar. U to doba udaje se za kolegu, glumca Milivoja Mavida Popovića i godinu dana kasnije dobija jedinu kći Jasminu - Minu. S Mavidom odlazi u njegov zavičaj, Šabac, i nastavlja karijeru u novim okolnostima. Bračni par igrao je u Zanatlijskom diletantskom pozorištu i tek formiranom Podrinjskom narodnom "Janko Veselinović", a po oslobođenju Šapca 1945. godine sele se u Niš. Mira se u Nišu zadržala samo jednu sezonu, za razliku od Mavida koji je u angažmanu bio mnogo duže. U ovom gradu će se mlada umetnica upoznati sa velikanima teatra poput Vjekoslava Afrića, Salka Repka i Predraga Dinulovića, a te sezone počelo je i njeno prvo osvajanje velikog repertoara.
Ali, Niš je bio "tesan" za buduću pozorišnu zvezdu, pa će se u beogradsko Narodno vratiti 1947. godine. I to (opet) nakratko: životni i umetnički put odvešće je dalje, u tek osnovano Jugoslovensko dramsko. Mirin angažman počeo je 1. avgusta 1947, i sa prekidima je trajao tek jednu deceniju. U tom periodu, kao prvakinja Kuće, uz svog najznčajnijeg životnog saputnika - reditelja, arhitektu, dramaturga, profesora, pedagoga, graditelja pozorište Bojana Stupicu, ostvarila je niz nezaboravnih uloga kao što su Grušenjka u "Braći Karamazovima", Nastasja Filipovna u "Idiotu", Glorija Ranka Marinkovića, Katarina u "Madam Sen-Žen", Brehtova Dženi u "Operi za tri groša", Barunica Kasteli u Krležinim “Glembajevima”, Tolstojeva Ana Karenjina…
U periodu od 1955. do 1957. godine, sa Bojanom nastavlja svoj umetnički put na Sceni Hrvatskog narodnog kazališta u Zagrebu gde je, takođe, ostvarila neke od svojih nezaboravnih kreacija kao što su Kolomba - Žana Anuja, Lucijeta u Goldonijevim “Ribarskim svađama”, Gruša Bahandze u “Kavkaskom krugu kredom” Bertolda Brehta, Ivana u Šoovoj “Svetoj Ivani”…
Već 1957. bračni par Stupica vratio se nakratko u JDP, da bi dve godine kasnije Mira Stupica sa suprugom trajno napustila Cvetni trg i još jednom otišla u Narodno pozorište. Tu je proslavila poslednji veliki jubilej (šest decenija rada), osnovala nagradu "Žanka Stokić", otvorila Muzej Narodnog pozorišta i poklonila mu neke drage uspomene. U Nacionalnom teatru ostali su do penzije, a u tom periodu ostvarili su mnogo značajnih naslova: Mira je odigrala 21 ulogu, Bojan je imao 12 režija. Pamte se njene role u "Caru Davidu", "Tomasu Moru", "Ani Karenjinoj", "Voždu", "Jakvinti", "Glembajevima", a "Madam Sen Žen" punila je salu i posle sto pedesetog izvođenja.
Uz angažman u Narodnom pozorištu, bračni par je imao i stalnu saradnju sa Ateljeom 212. Na sceni tog pozorišta, glumačka diva je igrala u režijama Mire Trailović, Predraga Bajčetića, Mucija Draškića, Radoslava Dorića i Paola Mađelija. Tokom karijere svojim darom blesnula je i u predstavama Beogradskog dramskog, Zvezdara teatra i Pozorišta "Dvorište".
A onda, početkom devedesetih, poslednji put zablistala je kraljica scene - u "Princezi Kseniji od Crne Gore", s rediteljskim potpisom Radmile Vojvodić u Zetskom domu na Cetinju. Tom ulogom oprostila se od teatra, 1994. godine.
Pored neprekidnog prisustva na pozorišnim scenama, ostvarila je više uloga u filmovima i na televiziji. Prvi film, snimila je 1951. godine – Bakonja fra Brne (režija Fedor Hanžeković), a zatim i Stojan Mutikaša (režija, takođe, Fedor Hanžeković), Jara gospoda (režija Bojan Stupica), Hanka (režija Slavko Vorkapić), Dan četrnaesti (režija Zdravko Velimirović), Muški izlet (režija Volfgang Štaute), Roj i delije (režija Mića Popović), Krvava bajka (režija Tori Janković), Doručak sa đavolom (režija Miroslav Antić)…
Ostvarila je više uloga u TV dramama (Poseta stare dame, Direnmata), a vanserijsku kreaciju dala je ulogom Kike Bibić u televizijskoj seriji "TV bukvar" Aleksandra Popovića, u režiji Vuka Babića.
Za svoj izuzetan umetnički doprinos dobila je veliki broj nagrada: Savezna nagrada Vlade FNRJ 1949 godine, zatim Sedmojulska nagrada, Vukova nagrada, Dobričin prsten, dve Sterijine nagrade (za naročite zasluge na unapređenju jugoslovenske pozorišne umetnosti i kulture za ulogu Ksenije u drami Princeza Ksenija od Crne Gore), Orden rada i Orden sa crvenom zastavom, dve Nagrade grada Zagreba, Zlatni medaljon „Ljubiša Jovanović“, Nagrada „Joakim Vujić“, tri Zlatna lovorova vijenca na Festivalu malih i eksperimentalnih scena u Sarajevu, brojne plakete i povelje.
Prva je dobitnica i novoustanovljene Velike nagrade koju dodeljuje Crnogorsko narodno pozorište iz Podgorice. Za svoja ostvarenja na filmu, nagrađena je Zlatnom filmskom trakom Međunarodnog instituta za kinematografiju SR Nemačke, Zlatnom arenom Festivala jugoslovenskog filma u Puli, Nagradom „Teodora“ na Filmskom festivalu u Nišu. Za izuzetnu ulogu u seriji "TV bukvar", dobila je diplomu Festivala televizije na Bledu 1969. godine, a naredne godine Plaketu Zlatoroga iz Maribora kao najpopularnija ličnost TV ekrana.
Po mišljenju svojih kolega glumaca, u anketi koju je 2001. godine sproveo list „Večernje novosti“, proglašena je glumicom veka.