Vesti

Svečanom akademijom na Velikoj sceni, Ministarstvo prosvete i nauke i Zadužbina "Dositej Obradović", obeležili su u petak 15. aprila, 200 godina od postavljenja Dositeja Obradovića za prvog srpskog ministra prosvete.

Domaćin velikog jubileja bio je ministar prosvete i nauke prof. dr Žarko Obradović, a ovom značajnom događaju u Dositejevu čast, prisustvovali su najviši zvaničnici Republike Srbije na čelu sa predsednikom Borisom Tadićem, predstavnici diplomatskog kora, verskih konfesija i ugledne zvanice iz oblasti kulture, nauke i obrazovanja.
U umetničkom delu programa, koji je režirao Božidar Đurović, nastupili su dramski umetnici Vojislav Brajović, Milena Vasić, Nebojša Dugalić, solista Ivan Tomašev, pijanista Ivan Jovanović, Akademski hor „Obilić”, Filharmonija mladih „Borislav Pašćan”...
Dositej Obradović je rođen u Čakovu u Banatu, na teritoriji današnje Rumunije, pretpostavlja se 1739. godine, ali se u nekim dokumentima kao godina njegovog rođenja spominje i 1742. godina. Zamonašio se 1758. godine u sremskom manastiru Hopovu i dobio monaško ime Dositej. Odatle je otišao u Dalmaciju, gde je tri godine proveo kao učitelj, da bi zatim krenuo u svet, učeći se na izvorima tadašnje prosvećenosti. Boravio je u Grčkoj, pa u Smirni, gde je naučio grčki jezik i upoznavao se s reformističkim idejama XVIII veka, stičući osnovna znanja iz filozofije i književnosti. Preko Albanije i Venecije vratio se u Dalmaciju i pripremao svoja prva dela. Boraveći i školujući se u Beču, Modri i Požunu (Bratislavi), upoznao se sa srednjeevropskim prosvetiteljstvom i zainteresovao za kulturno-prosvetne i socijalne reforme. Obišao je Italiju, Rumuniju i zadržao se izvesno vreme u Sremskim Karlovcima, tadašnjem najznačajnijem srpskom kulturnom centru. Na njegovo dalje obrazovanje blagotvorno je delovao boravak u zapadnoj Evropi. U Haleu je slušao filozofiju i teologiju, u Lajpcigu fiziku kod čuvenih profesora. Prosvetiteljski racionalizam uzeo je za filozofsku osnovu svog programa, vezujući ga sa praktičnim potrebama svog naroda. U Lajpcigu je štampao svoje programske i druge spise, među kojima se ističu „Pismo Haralampiju“, „Život i priključenija“, „Sovjeti zdravago razuma“ i "Basne". Putovao je zatim u Pariz i London, gde je prevodio Ezopove basne sa grčkog na engleski. Trinaest godina je živeo i radio u Beču, gde je 1793. godine izdao „Sobranije raznih naravoučitelnih veščej“. Radio je četiri godine u Trstu, a u Veneciji je štampao svoju "Etiku".
Na vest o Prvom srpskom ustanku u Srbiji, stupio je u vezu sa Karađorđem i došao da svojim silama i znanjem pomogne ustrojstvu nove države. U oslobođenoj Srbiji proveo je pet poslednjih godina života, od 1807. do 1811, dajući ogroman doprinos ''prosvešćeniju'' i ''izobraženiju'' svog roda. Osnovao je Veliku školu - budući univerzitet 1808. godine i Bogosloviju 1810. Kao član Praviteljstvujuščeg sovjeta bio je prvi ministar prosvete u Srbiji.
U svojim mnogobrojnim spisima, koji su mnogo puta preštampavani i objavljivani u raznim prilikama i formama, izložio je prosvetiteljske ideje XVIII veka, a najbitnija filozofska, pedagoška, društveno-politička, kulturna i prosvetna pitanja tadašnjeg vremena prilagođavao je potrebama kulture i posvete svog naroda. Približio je Srbiji Evropu i svet i otvorio prozor za prodor novih kulturnih i civilizacijskih tekovina.
Dositej Obradović umire u Beogradu, 28. marta 1811. godine. Sahranjen je u porti beogradske Saborne crkve. Njegovo telo dva puta je premeštano, 1837. zbog zidanja nove Saborne crkve umesto stare i 1897. godine, da bi se njegov grob postavio naporedo s Vukovim, čiji su posmrtni ostaci te godine preneti iz Beča.