Vesti

U okviru ciklusa “Sećanje“, u sredu 30. marta, u Muzeju Narodnog pozorišta, održano je veče posvećeno nekadašnjoj prvakinji Drame Narodnog pozorišta između dva svetska rata, putopiscu i pedagogu Desanki Desi Dugalić Nedeljković (1897-1972).
O njenom bogatom i sadržajnom umetničkom i životnom putu govorili su bibliotekari čačanske Gradske biblioteke „Vladislav Petković Dis“ dr Bogdan Trifunović, Danica Otašević, Olivera Nedeljković i Marija Radulović.
Gospođa Otašević je, između ostalog, istakla da je Desa Dugalić bila stalna članica Narodnog pozorišta od 1922. do 1944. godine i da je važila za miljenicu ne samo publike, nego i kritike i medija.
- Nazivali su je srpska Sara Bernar... S obzirom da se sledeće godine navršava 120 godina od njenog rođenja, naša biblioteka bi, ako bude sreće, želela da uz pomoć Narodnog pozorišta objavi deo Desine zaostavštine. Nadam se da ćemo u tome uspeti – rekla je ona.
Ocenjujući da je Desa Dugalić bila „jedna od najznačajnijih umetnički ličnosti u Srbiji između dva svetska rata“, Olivera Nedeljković je i napomenula da je glumica tokom svoje duge i bogate pozorišne karijere odigrala više od sto značajnih, žanrovski veoma različitih, uloga.
Prema njenim rečima, svestranost i nadarenost, ispoljila je i kao režiser, pozorišni pedagog, teoretičar glume, recitator, autor putopisa i dva dramska teksta, pozorišni kritičar i prevodilac.
Dodala je da je gospođa Dugalić, pored izuzetne umetničke karijere, imala i bogat lični život u kome su se ogledali i burni istorijski događaji i promene koje su zahvatile Balkan u prvoj polovini 20. veka.
- Njen životopis podseća na dramsko delo neobičnog zapleta u kome glavna junakinja posle melodramskog monologa i lake konverzacije, treba da stoički iznese tragičnu scenu. Sudbina ove umetnice kao da potvrđuje misao da je život predstava koja se mora igrati od početka do kraja, i onda kad aplauze i ovacije smene nezasluženi zvižduci i prazne lože. Sve čime je bila okružena, i raskoš, i beda, i bolest, i slava, i nedaće, i priznanja, bile su samo kulise među kojima se odvijao dug, nepredvidiv, ali ispunjen život Desanke Dugalić Nedeljković – kazala je Nedeljkovićeva.
U publici je sedeo i dramski umetnik Dejan Čavić, nekadašnji član Ateljea 212, koji je u tom teatru, sa Desom Dugalić, igrao u tri predstave.
On se zahvalio direktoru Muzeja Narodnog pozorišta Draganu Stevoviću što ga je pozvao da prisustvuje ovom događaju na koji je, kako je rekao, došao sa željom da kaže neku reč "o toj velikoj dami srpskog pozorišta".   
U svom obraćanju, evocirajući uspomene na taj period, naglasio je da je imao veliko zadovoljstvo i čast što je igrao na sceni sa jednom tako sjajnom umetnicom kao što je bila Desa Dugalić.
On je posebno istakao da je za njen povratak u srpsko pozorište, posle tridesetak godina provedenih u emigraciji, bila najzaslužnija dugogodišnja upravnica Ateljea 212 Mira Trailović koja je imala „nepogrešivi instinkt, odlučnost i hrabrost da to uradi“.
Čavić je ocenio da je Desa „igrala bez patosa, sa jednom infleksijom – vrlo prirodnom, koja je bila blizu kolokvijalnom govoru i onome što se nazivalo urbana glumačka moderna Ateljea 212“.
- Igrala je sa oduševljenjem, a sa još većim oduševljenjem, mi, njene kolege, igrali smo sa njom i pratili je koliko smo mogli – dodao je Čavić.
M.B.

GLUMICA SA NAJBRŽIM OTKUCAJIMA SRCA – DESA DUGALIĆ
Debitovala je na beogradskoj sceni ulogom Mimi u „Čergarskom životu“ 3. marta 1921. godine u generaciji glumaca Raše Plaovića, Ljubinke Bobić, Milana Ajvaza.Bila je jedna od najobrazovanijih srpskih glumica koja je  pozorišno znanje dobila u Parizu, govorila je više jezika, proputovala nekoliko kontinenata. U biografiju je upisala 114 rola različitih žanrova, bila je  predavač u glumačkoj školi Narodnog pozorišta i autor udžbenika „Elementi vizuelne glume“ objavljenog 1935. Iste godine igrana je u nacionalnom pozorištu  njena drama „Na drugoj obali“. Autor je putopisa „Zabeleške po Palestini, Siriji i Egiptu“ koji je publikovan u Beogradu 1932. godine sa autentičnim fotografijama i impresijama mlade glumice. Putopis je i danas zanimljivo štivo  i bio bi zanimljiv za radoznale ako u biblioteci  pronađu knjigu.
Život joj je dodelio  sudbinu plemkinje i sirotice, doživela je aplauze i brojna izgnanstva iz zemlje, a sa poslednjeg se  vratila obolela, samo sa koferom u ruci. Izbegla je sudbinu Žanke Stokić jer je za vreme Drugog svetskog rata igrala u pozorištu, a suprug dr Milorad Nedeljković bio je službenik u Nedićevoj vladi. Pomogla joj je nesebično posle povratka Mira Trailović, vrativši je na scenu Ateljea 212 gde je odigrala sedamdesetih godina prošlog veka tri role, a debitovala je i na filmovima „Deca vojvode Šmita“ i „Dim“ 1972. godine.
Za omiljenu glumicu Beograda i miljenicu predratne kritike i štampe, Desu Dugalić, gluma je bila životna potreba. „Ja moram da glumim kao što ptica mora da peva, voda da teče“, govorila je  Dimina Margareta Gotje koja ju je dovela do vrhunca umetničke karijere, Šekspirova Julija i Viola, Molijerova  Anjes, Tolstojeva Betsi...